Dla górników nie ma ważniejszego święta, jak święto ich patronki – Świętej Barbary, które jest obchodzone 4 grudnia. I choć w Wałbrzychu i Nowej Rudzie nie ma już czynnych kopalń węgla kamiennego, to żyją górnicy, którzy wykonywali ten jakże trudny i niebezpieczny zawód. W tym dniu pragną nadal dziękować św. Barbarze za opiekę, jaką ich wtedy otaczała, a także prosić o siły na dalsze życie.

Kim była ta święta?

Wiadomości o niej są skąpe. Urodziła się prawdopodobnie w III wieku na terenach obecnej Turcji. Jak głosi legenda pochodziła z majętnego rodu. Posiadała wielki posag, co na tamte czasy miało wielkie znaczenie. Była osobą o niebanalnej urodzie i wielkiej wiedzy. W tajemnicy przed światem zewnętrznym przyjęła wiarę chrześcijańską. Jej ojciec w obawie przed tym, by cesarz nie dowiedział się o jej wierze, odizolował ją w wybudowanej w tym celu wieży, gdzie dostęp miała tylko służba. Barbara miała wiele czasu na rozmyślania. Nie zmieniła jednak zdania. Przyjmując chrzest, poprzysięgła żyć w czystości. Gdy ojciec znalazł dla niej kandydata na męża – odmówiła zamążpójścia, co dla ojca było nieposłuszeństwem i zarazem zniewagą. Głodził ją za to i katował. Żądał, by całkowicie zaprzestała praktyk religijnych.

Gdy córka trwała przy swoim, jej ojciec obawiając się, że straci wysoką pozycję, postawił córkę przed sądem. Skazano ją na tortury (przez biczowanie i przypalanie ogniem). Prawie konającej w celi, przyszłej świętej, objawił się Chrystus, a jej rany się wtedy zagoiły. Widząc to kobieta, która jej towarzyszyła w jednej chwili nawróciła się. Los Barbary został jednak na ziemi przesądzony. Postanowiono, że zostanie ścięta. Wyrok miał wykonać nie kto inny, jak jej ojciec, by przebłagać pogańskich bożków. Legenda głosi, że kiedy zabił Barbarę – to rozstąpiły się niebiosa, a zabójca zginął rażony piorunem.

Na obrazach i w figurach św. Barbara jest zawsze dostojną kobietą, na tle wieży. W prawej dłoni trzyma miecz, a w lewej kielich z Najświętszym Sakramentem. Jest odziana w szykowny płaszcz – symbol jej bogatego pochodzenia. Bywa też, że trzyma palmę – symbolizującą męczeństwo. W wieku VI cesarz Justynian sprowadził relikwie św. Barbary do Konstantynopola. Stąd zabrali je wenecjanie do swojego miasta. W końcu trafiły do pobliskiego Torcello, gdzie znajdują się w kościele św. Jana Ewangelisty.

W Polsce kult św. Barbary był zawsze bardzo żywy. Od wieków jest u nas patronką górników, ale nie tylko. Jako patronkę dobrej śmierci czcili ją wszyscy ci, którzy na śmierć nagłą i niespodziewaną są najbardziej narażeni, a więc górnicy, hutnicy, marynarze, rybacy, żołnierze, kamieniarze, więźniowie.

Obchody dnia św. Barbary w Wałbrzychu

W Wałbrzychu wyrazem wielkiego kultu i umiłowania św. Barbary jest przede wszystkim jej poświęcony kościół, erygowany w 1871 r. w dzisiejszej dzielnicy Stary Zdrój oraz dedykowane patronce górników kaplice w pozostałych wielu kościołach parafialnych Wałbrzycha i Boguszowa Gorc. Najmłodsza – utworzona została w kościele św. Józefa Oblubieńca na Sobięcinie. Aranżacją przypomina kopalniany chodnik. Figurę ozdabiają nie tylko przynoszone tu kwiaty – ale też szczególne wota – najbliższe sercu górnicze pamiątki – lampki górnicze, medale, kordziki, szable, górnicze mundury, podarowane przez byłych górników lub ich najbliższych, po ich odejściu do wieczności. Bardzo znanym wizerunkiem patronki górników jest jej figura, znajdująca się przy wejściu do Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu, którą postawili na tym placu górnicy z NSZZ „Solidarność” w roku 1980, przed ówczesną, czynną, kopalnią KWK „Thorez”. W poniedziałek 4 grudnia – główna uroczystość patronalnego święta górników rozpocznie się Mszą św. pod przewodnictwem biskupa świdnickiego Ignacego Deca, o godzinie 12. w Kolegiacie Matki Bożej Bolesnej i Aniołów Stróżów – która będzie odprawiana w intencji żyjących i zmarłych górników i ich rodzin. Asystę stanowić będą górnicze poczty sztandarowe dawnych kopalń węgla kamiennego.

Po Mszy św. o godz. 13.30 odbędzie się tradycyjna Parada górnicza, w której odkąd istnieje diecezja świdnicka, zawsze uczestniczy ksiądz biskup ordynariusz. Przemarsz będzie ulicami miasta pod pomnik Pamięci Wałbrzyskiego Górnictwa przy al. Wyzwolenia – przed którym – w imieniu górniczych stowarzyszeń, gości, przedstawicieli samorządu miasta i powiatu oraz dzieci i młodzieży szkolnej – zostaną złożone symboliczne wiązanki kwiatów. Tradycyjnie w nabożeństwie i pozostałych częściach obchodów górniczego święta w Wałbrzychu uczestniczą delegacje górników niemieckiego Freiburga i czeskiego Zaclerza. Po po południu na Starej Kopalni odbędzie się tradycyjna Karczma górnicza. Dzień liturgicznego wspomnienia św. Barbary jest na ziemi wałbrzyskiej zawsze wielkim świętem, i oby tak pozostało.