Trudno obecnie wyobrazić sobie życie bez elektryczności. Większość z nas nie zastanawia się nad tym, że oglądając telewizję, grając na komputerze, słuchając radia czy jadąc tramwajem, korzystamy z energii elektrycznej. Gdy jest źle zabezpieczona, może być dla człowieka źródłem zagrożenia.

Wiele czynników

Obrażenia ciała spowodowane przez przepływający prąd zależą od wielu czynników, takich jak napięcie, natężenie, opór oraz rodzaj prądu (stały, zmienny) i czas ekspozycji. Prąd stały powoduje zwykle pojedynczy skurcz mięśni, który odrzuca ofiarę od jego źródła. Skutkuje to krótszym czasem ekspozycji, ale większym prawdopodobieństwem wystąpienia obrażeń ciała. Z kolei prąd zmienny wywołuje powtarzalne skurcze mięśni. Często miejscem jego wejścia jest dłoń, a ponieważ zginacze ramienia są silniejsze niż prostowniki, poszkodowany może chwycić źródło, co wydłuża czas kontaktu i nasila miejscowe obrażenia. Na poziomie komórkowym przepływ prądu powoduje uszkodzenie błony komórkowej i zniszczenie komórki, na tkankowym zaś – może dodatkowo powstać efekt energii cieplnej, która tworzy się podczas przepływu prądu. Energia elektryczna zawsze będzie przepływała przez miejsca o najniższym oporze. W ludzkim organizmie małym oporem charakteryzują się nerwy, naczynia krwionośne oraz tkanka mięśniowa, nieco większy opór wykazuje skóra, największy natomiast – tkanka tłuszczowa oraz kości. Obrażenia zewnętrzne wynikają przede wszystkim z efektu przejścia prądu przez skórę. Obserwuje się także oparzenia skóry, które wynikają ze skokowego przemieszczania się prądu po jej powierzchni, zwłaszcza w okolicy przedramion, łokci i pach.

Pierwsza pomoc

Przy porażeniu prądem pierwsza pomoc nie różni się wiele od działań niezbędnych w przypadku innych nagłych zdarzeń. Należy jednak pamiętać, by przed podjęciem jakichkolwiek czynności ratunkowych odciąć dopływ prądu do ciała poszkodowanego. Nie można przy tym zapominać o własnym bezpieczeństwie. Jeśli nie można zrobić tego samodzielnie, należy wezwać pogotowie energetyczne (tel. 991) bądź poinformować o sytuacji Centrum Powiadamiania Ratunkowego (tel. 112). Z jakimikolwiek działaniami trzeba poczekać aż do uzyskania informacji o odłączeniu zasilania. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko porażenia prądem osoby, które udziela pomocy. Co należy robić po uwolnieniu porażonego spod działania prądu elektrycznego? O tym w ramce obok.

Pierwsza pomoc w przypadku porażenia prądem

Powinna przebiegać według następującego schematu:

• Zabezpieczenie miejsca zdarzenia; jeśli to konieczne (i możliwe), należy poszkodowanego przetransportować w bezpieczne miejsce.

• Jeśli doszło do zatrzymania krążenia – podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (patrz ramkę obok).

• Jeżeli w miejscu zdarzenia dostępny jest automatyczny defibrylator AED, należy z niego jak najszybciej skorzystać. W przypadku porażenia prądem istnieje duża możliwość wystąpienia zaburzeń rytmu serca, które mogą być poddawane defibrylacji.

• Wezwanie pomocy bądź zapewnienie transportu do szpitala, nawet jeśli poszkodowany jest przytomny i nie skarży się na silne dolegliwości.

• Warto podkreślić, że w przypadku porażenia prądem może być konieczne unieruchomienie poszkodowanego, podobnie jak np. przy upadkach z wysokości.

Przeciwdziałanie porażeniu prądem:

• jeśli kable elektroniki są uszkodzone – wyłącz urządzenie, odłącz je od prądu, wymień kabel;

• wyłącz urządzenia elektryczne, zanim podłączysz/odłączysz je do/od prądu;

• nie dotykaj wadliwej instalacji elektrycznej;

• korzystaj ze sprzętu elektronicznego tylko zgodnie z jego przeznaczeniem;

• nie dotykaj mokrymi rękami urządzeń elektrycznych;

• regularnie sprawdzaj gniazdka, wtyczki i kable;

• dostosuj moc urządzenia do mocy w gniazdku;

• nie obciążaj nadmiernie listew zasilających, zwracaj uwagę, by się nie przegrzewały;

• używaj oryginalnych ładowarek do sprzętów;

• dbaj o bezpieczeństwo dzieci: zabezpiecz kontakty i kable, trzymaj maluchy z dala od instalacji elektrycznych, wytłumacz im zagrożenie;

• zachowaj ostrożność przy liniach wysokiego napięcia;

• zachowaj ostrożność w czasie burzy.